I Kutnowska Drużyna Wędrownicza im. Tadeusza Rejtana

---

Historia

Początki drużyny

Pierwsze odniesienia do istniejącego zastępu harcerskiego w Kutnie datują się na 1912 rok. To właśnie wtedy harcerze strzelcy złożyli w Krośniewicach przysięgę, ślubując walczyć w obronie przed moskiewskim najazdem. W 1913 roku kutnowscy harcerze powołali do życia Drużynę Strzelecką, a dwa lata później włączyli się w struktury Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1918 roku aktywnie wspierali odbudowę niepodległości, biorąc udział w przejęciu urzędów miejskich 11 listopada oraz w rozbrajaniu wycofujących się Niemców, w wyniku czego zginął Wojciech Rychtelski.

Warto zauważyć, że 8 lipca 1916 roku, z inicjatywy Alojzego Jana Olińskiego, powstał kolejny zastęp harcerski, złożony z uczniów kutnowskiej szkoły kupieckiej. Niespełna rok później, 6 lipca 1917 roku, drużyna z drużynowym Felicjanem Wiśniewskim na czele uzyskała rejestrację w ZHP, przyjmując Tadeusza Rejtana jako patrona, a pomarańczowy stał się kolorami drużyny. I KDH im. T. Rejtana wzięła udział w wielu akcjach, w tym w pracach przy sypaniu Kopca Kościuszki w październiku 1917 roku, a także złożyli przyrzeczenia w harcówce 2 lutego 1919 roku.

W okresie poprzedzającym odzyskanie niepodległości, harcerze zaczęli brać udział w różnych manifestacjach patriotycznych, takich jak 3 Maja oraz 11 listopada, a także angażowali się w zbiórki na rzecz wojska.

Wojna polsko-bolszewicka

W początkach stycznia 1920 roku harcerze pod przewodnictwem Stanisława Woyczyńskiego odwiedzili żołnierzy 37. pułku piechoty Ziemi Łęczyckiej na froncie, informując ich o sytuacji krajowej. Na wezwanie Komendanta Hufca, harcerze zgłosili się do walki z bolszewikami. Wyróżnili się, tworząc kompanię szturmową, która 8 sierpnia 1920 roku wyruszyła na front, biorąc udział w kluczowych bitwach takich jak ta pod Baboszewem.

Niestety, pięciu harcerzy zginęło w czasie walk – byli to Władysław Borowski, Maksymilian Jasiński, Leon Krawczyk, Zygmunt Kurzyński oraz Albin Zydorczak. W korytarzu I Liceum Ogólnokształcącego im. Gen. J.H. Dąbrowskiego w Kutnie w 1938 roku pojawiła się tablica upamiętniająca tych dzielnych młodych ludzi.

Po zakończeniu działań wojennych we wrześniu 1920 roku, harcerze powrócili do nauki i typowych aktywności skautowych.

Lata 20. XX w.

W czerwcu 1921 roku po odejściu profesora Stanisława Woyczyńskiego, nowym komendantem hufca w Kutnie został Józef Targowski. Drużyna reprezentacyjna osiągnęła sukces podczas zlotu we Włocławku w 1922 roku, zdobywając wyróżnienie Komendy Chorągwi. Dodatkowo, harcerze uczestniczyli w wakacyjnych kursach oraz zdobywali nowe stopnie, a wśród nich Eugeniusz Karpiński, który jako pierwszy z kutnowskich harcerzy uzyskał stopień ćwika.

W końcu 1921 roku, z inicjatywy Apolinarego Małeckiego, powstał Rzemieślniczy Harcerski Klub Sportowy „Kutnowianka”, a harcerze I KDH im. T. Rejtana rozpoczęli organizację samodzielnych obozów wakacyjnych.

Lata 30. XX w.

Od 1930 roku zmieniono nazwę drużyny na 93 Mazowiecką Drużynę Harcerską, w skład której wchodziły trzy zastępy. Podczas tego okresu drużynowych zmieniało się wielu, w tym Jan Podczaski i Karol Dobiński. Harcerze zorganizowali obozy letnie, w czasie których odbyli wycieczki śladami Legionów Piłsudskiego. Wprowadzono również nową formę pracy poprzez powołanie zastępu żeglarskiego, co zaowocowało udziałem harcerzy w spływie kajakowym w 1934 roku.

Funkcjonowała również V Żeńska Drużyna Harcerska „Leśna polana”, która w 1937 roku zgromadziła 50 druhen, organizując różnorodne zajęcia.

W końcowym okresie lat trzydziestych harcerze prowadzili ćwiczenia obrony w związku z narastającym zagrożeniem wojennym.

II wojna światowa i okupacja

1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa, a budynek Gimnazjum im. Gen. J.H. Dąbrowskiego został przystosowany na potrzeby szpitala wojskowego. Harcerze przeszkoleni w kursach PCK zaangażowali się w prace ratunkowe po bombardowaniu dworca kolejowego.

W kolejnych dniach września organizacje harcerskie mobilizowały się do obrony Warszawy, w trakcie czego wielu harcerzy zaciągnęło się do różnych formacji, m.in. Armii Krajowej. Podczas II wojny światowej polegli liczni członkowie 93 MDH im. T. Rejtana oraz V ŻDH „Leśna Polana”, a także w szeregi AK wstępowali harcerze.

Czasy powojenne

W grudniu 1945 roku, na listę zarejestrowanych drużyn wpisała się 5 Kutnowska Drużyna Harcerska im. Tadeusza Rejtana. Kolejne lata przyniosły osłabienie działalności drużyn, jednak w 1956 roku nastąpiło ożywienie. Drużyna z lat 70. utworzyła harcerski kabaret „Pingwinek”, który do dziś funkcjonuje. W tym okresie organizowano wiele zimowisk oraz obozów dla harcerzy.

Lata 70. XX w.

W latach 70. XX wieku, drużyna organizowała liczne aktywności, w tym zimowiska oraz różnorodne zloty. Ważnym wydarzeniem było utworzenie kabaretu „Pingwinek”, który działa do dziś pod przewodnictwem Leszka Wituszyńskiego. W 1973 roku, w wyniku centralizacji, I KDH im. T. Rejtana zakończyła działalność jako odrębna jednostka.

Lata 80. XX w.

W 1985 roku harcówka, która gromadziła pamiątki z historii harcerstwa, uległa zniszczeniu w pożarze, co znacząco wpłynęło na działalność drużyny. Pomimo trudności, harcerze kontynuowali swoją działalność, organizując zbiórki i inne aktywności.

Lata 90. XX w.

Okres ten charakteryzował się przemianami społecznopolitycznymi oraz zmniejszeniem aktywności organizacji młodzieżowych, w tym harcerstwa. Powstała drużyna harcerska „Nietoperze”, która była prowadzona przez Marzannę Żukowską.

2006-teraz

We wrześniu 2006 roku I Kutnowska Drużyna Wędrownicza im. T. Rejtana została reaktywowana. Pod wodzą pwd. Przemysława Zawadzkiego drużyna odnosiła znaczące sukcesy, takie jak I miejsca w wielu prestiżowych rajdach i wydarzeniach harcerskich. W nocy z 25 na 26 września 2009 roku, utworzono I Kutnowski Szczep „Innominata”, a w 2010 roku na pl. Piłsudskiego w Kutnie nastąpiło uroczyste przekazanie odnalezionego sztandaru przez prezydenta Zbigniewa Burzyńskiego.

Drużyna angażowała się w obozy żeglarskie, organizowała wycieczki górskie i uczestniczyła w wydarzeniach o zasięgu krajowym, takich jak Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa w Krakowie. Harcerze 1 Kutnowskiej Drużyny Wędrowniczej aktywnie angażują się w społeczne przedsięwzięcia, a ich działalność ma na celu rozwijanie umiejętności i zaszczepianie wartości skautowych wśród młodzieży. Maria Jaczynowska, Zbigniew Pawłowski, Muzeum Harcerstwa, Studio Filmowe Semafor, Andrzejem Franciszkiem Dziubą, bazylice katedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, oraz Chorągwi Łódzkiej ZHP są częścią tej bogatej tradycji.

Sztandar

Według opowieści Lucyny Morawskiej-Dwornickiej, komendant Stanisław Woyczyński, przed swoim wyjazdem na wojnę, zabrał ze sobą w plecaku płat tkaniny, który był przygotowany do uszycia harcerskiego sztandaru. Ten sam materiał, wzbogacony o historię, został przestrzelony w trakcie jednej z bitew, co w efekcie uratowało życie komendantowi. Na sztandarze można dostrzec wyraźną dziurę po pocisku, co dodaje mu wyjątkowego charakteru i symboliki. Harcerze, na czołowej linii frontu, wymaszerowali z Kutna 8 sierpnia 1920 roku. Sztandar, który wówczas zdobył swoje pierwsze barwy, został zrealizowany po wojnie, a dokładniej w roku 1920, przez druhnę Lucynę Morawską przy współpracy z kilkoma innymi harcerkami.

Ważnym aspektem sztandaru są emblematy, które zaprojektowali wspólnie Lucyna Morawska oraz Kazimierz Modliński. Ceremonialne przekazanie tego sztandaru odbyło się 23 stycznia 1922 roku. Na jego drzewcu, zwieńczonym dumą orłem, władze miasta umieściły srebrną tabliczkę z pamiątkowym napisem „Harcerzom Ochotnikom na pamiątkę zwycięskich walk w obronie Ojczyzny – Miasto Kutno 1920 r.”. Funkcję chorążego w tym ważnym wydarzeniu pełnił Eugeniusz Filipowicz. Po powrocie z frontu sztandar harcerski zyskał także dodatkowe litery zaszczytu, gdyż władze miasta udekorowały go srebrną lilijką w 1921 roku.

Do września 1939 roku sztandar służył jako sztandar Hufca ZHP Kutno, a jako sztandar wojenny został przechowywany w koszarach 37 Pułku Piechoty w Kutnie. W wydarzeniach historycznych, które miały miejsce 11 listopada 1936 roku, sztandar został wyróżniony przez 37 Łęczycki Pułk Piechoty. W trakcie znanej Bitwy nad Bzurą, w okolicy Iłowa, wraz ze sztandarem 37 Łęczyckiego Pułku Piechoty, dokonano jego przekazania na przechowanie lokalnemu rolnikowi. Niestety, od tamtej chwili jego los pozostał nieznany aż do lat 90. XX wieku, kiedy to został odszukany pod podłogą starej szafy i przekazany do Chorągwi Łódzkiej, skąd następnie trafił do Muzeum Harcerstwa w Warszawie.

W sierpniu 2010 roku, podczas Jubileuszowego Zlotu Stulecia Harcerstwa „Kraków 2010”, sztandar został ponownie odkryty wśród zbiorów eksponatów tymczasowej filii Muzeum Harcerstwa w Krakowie. Rok później, 11 listopada 2010 roku, miała miejsce ceremonia uroczystego przekazania odnalezionego sztandaru na placu Piłsudskiego w Kutnie. Uroczystość ta była zaszczycona obecnością prezydenta miasta Zbigniewa Burzyńskiego oraz komendantki hufca hm. Agnieszki Ciesielskiej, którzy przekazali sztandar na ręce pocztu sztandarowego I KDW im. Tadeusza Rejtana, w składzie pwd. Adam Rakowski, Zuzanna Szczesiak oraz Ada Kamela. Uroczystość zainaugurowała Msza Święta, która odbyła się w kościele pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Kutnie.

9 kwietnia 2011 roku Rada Szczepu podjęła uchwałę, w której nadano sztandarowi I KDW im. Tadeusza Rejtana status sztandaru I Kutnowskiego Szczepu Innominata. Sztandar ten, przesycony historią i wartościami harcerskimi, z pewnością pozostanie symbolem dla przyszłych pokoleń.

Drużynowi

Drużynowi Kutnowskiej Drużyny Wędrowniczej im. Tadeusza Rejtana to grono osób, które przez lata przyczyniły się do rozwoju organizacji. Oto wykaz ich nazwisk oraz lat pełnienia funkcji:

• Alojzy „Głowacz” Oliński – inicjator – 1916–1917,
• Felicjan Wiśniewski – 1917–1918,
• Zygmunt Pawłowski – 1918–1919,
• Wacław Sobczyk – 1919–1921,
• Teofil Karpiński – 1922–1923,
• Jan Podczaski – 1923–1930,
• Karol Dobiński – 1930,
• Leon Niedzielski – 1930,
• Lech Bukalski – 1930,
• Antoni Kamiński – 1930–1932,
• Antoni Łuczyński – 1932–1934,
• Henryk Steczkowski – 1934–1936,
• Anna Wolinówna (Szumańska) – żeńska drużyna „Leśna Polana” – 1934–1939,
• Hendryk Hiller – 1936–1937,
• Wiesław Sikorski – 1937–1939,
• Leonard Modrzejewski – 1945–1949,
• Barbara Adamczyk (Głuch) – żeńska drużyna „Leśna Polana” – 1945,
• Maria Jaczynowska – żeńska drużyna „Leśna Polana” – 1945–1946,
• Jadwiga Dworek (Kołodziejska) – żeńska drużyna „Leśna Polana” – 1947–1948,
• J. Salomonowicz 1949,
• Fijałkowski 1949–1950,
• Zbigniew Kmita 1950–1951,
• Tadeusz Kozera 1956–1973,
• Przemysław Zawadzki 2006–2010,
• Anna Kamela 2010–2014,
• Olga Rosiak 2014–2016,
• Paulina Grzelak 2016–2017,
• Mateusz Narkiewicz 2017–2018,
• Julia Życzkowska 2018–2019,
• Marcelina Czajkowska 2019–2021,
• Monika Dryńkowska 2021-2024,
• Wiktor Narkiewicz 2024-,

Wielu z tych drużynowych pozostawiło po sobie trwały ślad w historii tej organizacji, a ich zaangażowanie w działalność drużyny z pewnością przyczyniło się do jej sukcesów. Dzięki nim, Kutnowska Drużyna Wędrownicza zyskała renomę oraz wsparcie, które do dziś inspiruje młodsze pokolenia harcerzy.

---

Oceń: I Kutnowska Drużyna Wędrownicza im. Tadeusza Rejtana

---